- Yangın Güvenliği ve Tabii Felaketlerde Müdahale Tarzı
- Kalabalık Yönetimi
- Kişi Koruma
Bu bölümde; müfredat değişikliğine göre güncellenmiş, yurakıdaki derslere ait, kısa notlar bulunmaktadır. Adayların derslerde gördüğü konulardan, özellikle soru çıkan bölümleri, hatırlatmak amacıyla hazırlanmış olup sınava girmeden önce birkaç kez okunmasında yarar vardır.
YANGIN GÜVENLİĞİ VE TABİİ AFETLERDE MÜDAHALE TARZI DERSİ
YANMA ÇEŞİTLERİ
1. YAVAŞ YANMA : Örneğin demirin oksitlenmesi (yani paslanması).
2. HIZLI YANMA : Alev, ısı, ışık ve korlaşmanın oluştuğu yanma çeşididir.
3. PARLAMA VE PATLAMA : Parlama; benzin gibi kolay ateş alabilen maddelerde görülür. Patlama; maddenin tamamının bir anda yanması nedeniyle tam bir yanma olayıdır.
4. KENDİ KENDİNE YANMA : Yavaş yanma sonucu oluşan oksitlenme ile artan ısının bir süre sonra tutuşarak hızlı yanmaya dönüşmesidir.
YANGIN SAFHALARI
Koku : Birinci aşama
Duman : İkinci aşama
Alev : Üçüncü aşama
YANGIN SEBEPLERİ
Korunma önlemlerinin alınmaması
Bilgisizlik
İhmal ve dikkatsizlik
Kazalar
Sabotaj
Sıçrama
Tabiat olayları
YANGIN SINIFLARI
A Sınıfı Yangınlar : Katı yanıcı maddeler; ahşap tekstil-dokuma ürünleri
B Sınıfı Yangınlar : Sıvı yanıcı maddeler; benzin, mazot, madeni yağlar, vernik, alkol vb.
C Sınıfı Yangınlar : Gaz halindeki yanıcı maddeler; doğalgaz, LPG, asetilen, hidrojen vb.
D Sınıfı Yangınlar : Yanabilen hafif metaller; alüminyum, magnezyum, lityum, sodyum, potasyum vb.
SÖNDÜRÜCÜ MADDELER
1. Su : Ahşap malzeme, kağıt, ot, dokuma vb. yangınlarında ideal söndürücüdür.
2. Karbondioksit (CO2) : Gemilerin makine daireleri, matbaa makineleri, boya imali yapılan yerler için ideal söndürücüdür.
3. Kuru Kimyevi Toz : Kimya fabrikaları, nükleer istasyonlar gibi yerlerde çıkan yangınlar için ideal söndürücüdür.
4. Köpük (FOAM) : Rafineriler, kimyasal madde depoları, kimya laboratuarları, boya-vernik atölyeleri, akaryakıt depo ve dolum istasyonları, havaalanları, uçak hangarları gemilerde çıkan yangınlar için uygun söndürücüdür.
5. Halojenli Hidrokarbonlar : Bilgi işlem merkezleri, laboratuarlar, telekomünikasyon merkezleri, bilgisayar ve hassas makinelerin bulunduğu yerlerde çıkan yangınlar için ideal söndürücüdür.
TANIMLAR
1. Doğal Afet: Yerleşim, üretim, alt yapı, ulaşım, haberleşme araçlarını ve normal yaşamın akışını bozacak ölçüde, aniden ve belirli bir süreç içerisinde meydana gelen doğal yer ve hava hareketleridir.
2. Sel : Ani, büyük ve düzensiz su akıntılarına verilen isimdir. Seylap : Su baskını, taşma taşkın
3. Erozyon : Toprağın tarım yapılan üst tabakasının su veya rüzgarın etkisiyle aşınıp taşınmasıdır.
4. Heyelan : Toprak örtüsü veya kayanın bir parçasının bulunduğu yerden koparak yamaç üzerinden harekete geçip daha aşağıda bir yerde birikmesidir.
5. Çığ : Yamaçlarda biriken karların çeşitli nedenlerle yerinden koparak aşağı doğru kayması veya yuvarlanması sonucu oluşur.
KALABALIK YÖNETİMİ DERSİ
DOĞUŞTAN GELEN DAVRANIŞLAR : Öğrenme ürünü olmayan davranışlardır. Canlının yaşamını sürdürmesini ve neslini devam ettirmesini sağlar.
Refleks : Canlılarda dışarıdan gelen etkilere verilen ani ve değişmez tepkilere denir. Refleks hareketleri beyne ulaşmadan, omurilik tarafından yönetildiği için hızlıdır. Sinir sistemine sahip tüm canlılarda refleks davranışı vardır. Bilinç dışı gerçekleşir, kalıtsal ve türe özgüdür.
İçgüdüsel davranış : Belli bir içgüdü davranışı, bir seri faaliyeti içine alır. İçgüdü şeklindeki davranışlarda bir organizma belli bir uyarıya karşı daima aynı şekilde tepki gösterir.
SONRADAN KAZANILAN DAVRANIŞLAR : Öğrenme veya etkileşim yoluyla kazanılan bilgi, beceri ve tutumlardır.
Bilgi: Öğrenilen bir konunun teorik olarak bilinmesidir.
Beceri: Vücudun teorik bilgiyi uygulaması, tekrarlayarak otomatik hale getirmesidir.
Tutum : İnançlar, duygular, alışkanlıklar gibi nedenlerle oluşan davranışların tutarlı hale gelmesidir.
KÜLTÜRÜN ÖZELLİKLERİ
Biyolojik varlığın bir sonucu olmaması,
Doğuştan getirilmemesi,
Diğer bireylerle ilişki ve etkileşim sonucunda öğrenilmesi,
Nesilden nesile aktarılmasıdır.
GRUP OLMANIN KOŞULLARI
Grubu oluşturan insanlar uzun süreli ilişki içinde bulunmalıdır.
Mensupları; grubu grup olarak, kendilerini de o grubun üyesi olarak görmelidir.
Grup kendi normlarını, üyelerinin rollerini ve nasıl davranacaklarını belirleyen kuralları koymalıdır.
Ortak amaçlar geliştirilmelidir.
Belirli karşılıklı rollere, statülere, değerlere ve inançlara sahip olmalıdır.
Grup üyeleri, özelliklerinin farkında olarak karşılıklı ilişki içinde bulunmalıdırlar.
KALABALIĞIN ÖZELLİKLERİ
Belirli ve dar alanda yer alır.
Aralarında iş bölümü yoktur.
Birbirlerini tanımazlar, ilişkileri en alt düzeydedir.
Ortak yönleri, sadece gelip geçici heyecan paylaşmalarıdır.
Birbirlerine şuursuzca uyum gösterirler.
Tedirgin ve duygusaldırlar.
Kalabalığın gücünü, kendi güçleri olarak hissedebilirler.
KALABALIK ÇEŞİTLERİ
1. İrade Kalabalığı : Belli bir konuyu ifade etmek için bir araya gelen insanlardan oluşur. Örnek; tiyatro, spor etkinlikleri, dans partileri verilebilir.
2. Dinleyici Kalabalıklar : Etkilenme düzeyi yüksek olan; konser, konferans, basın açıklaması gibi etkinliklerde oluşur.
3. Dini Hizmetlere Yönelik Kalabalıklar : Tarikat mensupları veya camilerde dini vecibeleri yerine getirmek için toplanan insanların oluşturduğu kalabalık türüdür.
4. Önceden Planlanmış Toplantılar : Derneklerin düzenlediği etkinlikler bu gruba girer. Siyasi parti toplantıları örnek olarak verilebilir.
5. Kızgın Kalabalıklar : Aniden oluşan, etrafa zarar veren, tepki gösteren, isyan eden insanların oluşturduğu kalabalık çeşididir. Somut bir amaçları ve liderleri izleyen bir kalabalık vardır.
OLAYLARIN HAZIRLIK SAFHASI
Önderlik
Kabarma ve horozlanma devresi
Topluluğun büyümesi
Fikrî hazırlık devresi
Çabuklaştırıcı olay
Kontrolden çıkmış zorbalık safhası
Zorbalık hareketlerinin yayılması
OLAYLARI BAŞLATMA USULLERİ
Yaygın propaganda yapmak
Konuşma yapmak
Heyecanı artırmak
Eyleme geçiş
EYLEM TAKTİKLERİ
Olay yaratarak dikkatleri başka noktaya çekme
Dağılıyor görünerek tekrar toplanma
Büyük bayrakla, flamayla yürüyüş ve marş söyleme
Topluluğun etrafına yaşlı, kadın, çocuk ve gazilerin dizilmesi
Topluluğun güvenlik güçlerini kuşatması
EYLEM BİÇİMLERİ
Hakaret (Aşağılama, tahkir)
Yazılı ve sözlü gereçlerle tahrik
Bazı maddelerin atılması
El silahları kullanılması
Ateşli silahlar ve patlayıcı maddeler atılması
Eşya tahribi ve yağma
TOPLUMSAL OLAYLARDA GENEL İLKELER
Organizatörlerle diyalog kurma
İkna edici ve inandırıcı olma
İnisiyatif kullanma
Caydırıcılık
Provokasyona gelmeme
Profesyonel olma
Tarafsız olma
PROFESYONEL İMAJIN UNSURLARI
Üniforma,
Görünüm,
Duruş,
Profesyonel tavırdır.
GÖREVLİNİN TAVIR VE DAVRANIŞI : Bir görevlinin tavrı, davranışları ve görüntüsü, durumu kontrol etme yeteneğini doğrudan etkiler. Tavır ve davranışları etkileyen unsurlar;
Zindelik,
Düzenlilik,
Tetikte olma,
Farkında olma,
Kontrolü almaya hazır olma,
Otoriter resmi varlığıdır.
Tepkisel Bölge ; görüşülen kişi ve görevli arasında, görevlinin ikinci bir hamlesine tepki verebilmesi için yeterli zaman veren, yaklaşık iki metrenin üzerinde olan tampon bölgedir.
Tehlike Bölgesi ; Tepkisel bölge içindeki kişinin görevliye uzanabileceği veya fiziksel olarak dokunabileceği, iki metreden az olan bölgedir.
COP ÇEKME POZİSYONLARI
Rahat pozisyon
Hazır pozisyon
COP İLE SUÇLU TAŞIMA TEKNİKLERİ
Copun saldırganın bacak arasından geçirilerek götürülmesi tekniği,
Götürme tutuşu,
Çaprazlama boğma tutuşu,
Copun kelepçe yerine kullanılması.
COPLA VURUŞ TEKNİKLERİ
Tam ileri doğru dürtme hamlesi
Açılı hamle
Tam ileri vuruş
Değişik vuruş
Yan hamle
Direkt darbe
COPLA BLOK TEKNİKLERİ
Üst seviyede blok
Orta seviyede blok
Alt seviyede blok
Organize/Organize Olmayan Aktif/Pasif Kalabalık
1. Faaliyetin yeri ve zamanı önceden belirlenmişse organize, belirlenmemişse organize olmayan kalabalık.
2. Kolluk kuvvetlerinin müdahalesini gerektiren bir durum varsa aktif, yoksa pasif kalabalık.
Örnekler ;
Sinemaya film izlemek için gelenler ; organize – pasif
Pazar yerindeki kalabalık ; organize olmayan – pasif
Bir gösteri yürüyüşünde etrafa zarar veren, taşkınlık yapan kalabalık ; organize – aktif
Tecavüzcü yada kapkaççıyı linç etmeye kalkışan kalabalık ; organize olmayan – aktif
GÖZ YAŞARTICI GAZLARIN YAYILMA YOLLARI
1. Yanma ile yayılma : Göz yaşartıcı gazların ısı vasıtasıyla yanmasıdır. Gazın etkisinin yanında fazladan çıkardığı duman sayesinde, topluluğu oluşturanların birbirlerini görmesini engellediği için kişilerde ayrılma-dağılma duygusu yaratır. Bu yönüyle psikolojik etkisi fazladır. Dezavantajı; muhafazası içinde yanan maddeyi göstericilerin güvenlik güçlerine geri atmasına zaman bırakmasıdır.
2. Patlama ile yayılma : Metal muhafaza içindeki gaz patlayarak havaya karışır. Bu metot göz yaşartıcı gazın, göstericiler tarafından güvenlik güçlerine geri atılmasına zaman bırakmaz.
3. Sıkıştırılmış aerosol ile yayılma: Göz yaşartıcı gazın küçük zerreciklere ayrılarak buharlaşmadan havayı uzun süreli kaplaması yöntemidir. Göz yaşartıcı gazı ani ve dengeli yaydığı için güvenlik güçlerince en çok tercih edilen yöntemdir.
4. Sisleme ile yayılma : Göz yaşartıcı gazın eriyip çözülmesi sonucu, atıldığı alanda yoğun bir toz bulutu oluşturması yöntemidir.
GÖZ YAŞARTICI GAZLARIN FİZYOLOJİK ETKİLERİ
Göz yaşarması ve göz kapaklarının kontrolsüz olarak kasılması nedeniyle görememe,
Göz, burun, boğaz ve cilt yüzeyinde yanma, iğne batar gibi acı,
Ağız ve burun salgısında artış,
Nefes darlığı, sürekli öksürme ihtiyacı,
Geçici denge kaybı, mide bulanması ve kusma oluşur.
Gazın yoğunluğuna ve maruz kalma süresine göre oluşan bu etkiler, 10-20 dakika içerisinde geçer.
GÖZ YAŞARTICI GAZLARA KARŞI İLK YARDIM
Gazlı ortamdan uzaklaşılmalı, temiz havaya çıkılmalıdır.
Gözler rüzgâra karşı açık tutulmalı, varsa kontak lensler çıkartılmalıdır.
Göz kapakları mümkün olduğu kadar açılıp kapatılmalıdır.
Burun temizlenip normal nefes almaya gayret edilmelidir.
Vücutta kimyasal maddenin bulaştığı yerler, bol su ile ovuşturulmadan yıkanmalı,
Kimyasal maddenin temas ettiği vücut bölgelerine kesinlikle kolonya, krem, losyon vb. sürülmemelidir
Kapalı Alanların Gazlardan Temizlenmesi : Kapalı alanların yüzeylerini gazlardan tam olarak temizleyebilmek için temizleme suyunun içine %5 oranında çamaşır sodası(sodyum karbonat) karıştırılmalıdır.
Göz Yaşartıcı Mühimmatları Saklama Koşulları : Göz yaşartıcı mühimmatların özelliklerini kaybetmemeleri için ortalama olarak 21 derece sıcaklıkta % 70 rutubet ortamında saklanması gerekir.
TOPLUM PSİKOLOJİSİNİN ÖZELLİKLERİ
İrade zayıflığı,
Duygusallık,
Telkin,
Özenti,
Taklit,
Yayılma,
Tesir altında kalma,
Anonim (isimsizlik).
TOPLU DÜZENLER
1. Hat Düzeni :
Yol veya belirli bir alanı kapatma,
Bir bina veya şahsı koruma,
Topluluğu geriye itmek, belirli bir bölgeden çıkarma,
İki grubu birbirinden ayırma,
Her yönden gelebilecek tehditlere karşı tedbir almada kullanılır.
2. Çember Düzeni :
Bir şahsı koruma,
Kıymetli bir malzemeyi koruma,
Korunan kişi veya aracını kalabalık içerisinden geçirme,
360 derecelik koruma gerektiren hallerde kullanılır.
3. Kama Düzeni:
Topluluk veya kalabalığı bölmek ve yanlara doğru dağıtma,
Topluluk veya kalabalık içerisindeki lider suçluları yakalayıp tahliye etme,
Topluluk veya kalabalık içerisinde yol veya koridor açma,
Korunan kişi veya aracını kalabalık içerisinden geçirmek gerektiğinde kullanılır.
DAVRANIŞ : İnsanların veya hayvanların gözlenebilen, kaydedilebilen veya ölçülebilen hareketlerine denir. Davranışları; uyarıcılar ve tepkiler oluşturur.
PROPAGANDA : Herhangi bir düşünceyi savunanların çıkar ve görüşlerine uygun düşecek biçimde, kendi yandaşlarını çoğaltmak amacıyla diğer insanların tutum ve davranışlarını değiştirmeye yönelik etkinliklerin örgütlü olarak yapılmasıdır.
PANİK : Topluluğu kaplayan ani dehşet duygusu ve mantığın geçici olarak kaybı sonucu, insanlarda emin bir yere ulaşabilmek için dayanılmaz bir korku ve heyecanın etkisi ile meydana çıkan kontrolsüz hareketlerdir.
GÖZ YAŞARTICI GAZLARLA İLGİLİ TANIMLAR
1. Yoğunluk : 1 metreküp hava içerisindeki kimyasal maddenin “miligram” olarak ifadesi.
2. Doz : Vücut tarafından alınan veya emilen madde miktarı.
3. Dozaj : Canlıların bir süre içinde kaldıkları belli hacimdeki bir havada bulunan kimyasal madde ölçüsü
4. Öldürücü Dozaj : İnsanı öldürebilecek en az yoğunluk ve maruz kalma süresinin çarpımı ile bulunan değer.
5. Aerosol : Buharlaşmayan fakat uzun süre havayı kaplayacak şekilde küçük zerreciklere ayrılan katı veya sıvı madde
KİŞİ KORUMA DERSİ
SUİKASTLARIN TEMEL NEDENLERİ
Siyasi nedenler
Ekonomik nedenler
Psikolojik nedenler
Kişisel nedenler
Dini ve sosyal inançlar
Terör
KORUMA ÇEŞİTLERİ
Özel koruma; önemli kişiyi konutta, işyerinde, gezide vb. yerlerde koruma şeklidir.
Yakın koruma; önemli kişiyi konutu dışında koruma şeklidir.
Konut ve işyeri koruma; önemli kişiyi konutunda ve işyerinde koruma şeklidir.
Konut koruma; önemli kişinin konutunda sağlanan koruma şeklidir.
İşyeri koruma; önemli kişinin işyerinde sağlanan koruma şeklidir.
Çağrı üzerine koruma; önemli kişinin çağrısı üzerine koruma görevlendirilmesidir.
YAYA KORUMA TEKNİKLERİ
Bir Kişiyle Koruma : Bu bir refakat korumasıdır. 360 derecelik koruma sağlanmalıdır.
İki Kişiyle Koruma : Her görevli 180 derecelik koruma sağlar, öndeki görevli öncü görevi de görür.
Üç Kişiyle Koruma : Her görevli 120 derecelik koruma sağlar. Genellikle yoğun alanlarda kullanılır.
Dört Kişiyle Koruma : Koruma amiri dikkatini VİP’e yöneltir. Diğer korumalar 120 derecelik koruma sağlar.
Beş Kişiyle Koruma : Koruma amiri dikkatini VİP’e yöneltir. Diğer korumaların her biri 90 derecelik koruma sağlar.
Altı Kişiyle Koruma : Koruma amiri dikkatini VİP’e yöneltir. Diğer korumaların her biri 72 derecelik koruma sağlar.
TERÖRİST SALDIRININ SAFHALARI : Terörist saldırının beş safhası vardır. Sırasıyla :
Hedef seçme
Bilgi toplama
Plan
Saldırı
Kaçış
KORUMANIN AŞAMALARI
Tehlikeden zarar görmeden geçmek,
Tehlike ile karşı karşıya kalındığında tehlikeyi bertaraf etmek,
Saldırı başlamışsa, bu saldırıyı ortadan kaldırarak önemli kişiyi kurtarmak,
Önemli kişiyi her şekilde korumak, saldırganı etkisiz hale getirmektir.
TEMEL KORUMA PRENSİPLERİ
Günümüzde tam koruma mümkün değildir.
Önemli kişiyi korumak ve tehlike anında kaçırmak asıl amaçtır.
Kaçış istikameti ve güvenli yer önceden tespit edilmelidir.
Koruma hizmeti önemli kişiye göre yapılmalıdır.
Koruma hizmeti önemli kişiyi engellememelidir.
Önemli kişi koruma esaslarını bilmelidir.
Korumalar önemli kişinin hayat tarzına uygun olmalıdır.
Koruma planı ve araç-gereç hazır tutulmalıdır.
Koruma sürekli (24 saat) olmalıdır.
Giriş-çıkış saatleri rutin olmamalıdır.
Ekip birbiriyle uyumlu olmalıdır.
Koruma personeli sadece koruma hizmeti yapmalıdır.
Saldırıya açık noktalara dikkat edilmelidir.
Haberleşme anlaşılır olmalı ve kod kullanılmalıdır.
YAKIN KORUMA PERSONELİ
Koruma amiri
Ekip amiri
Koruma görevlileri
Sürücüler
KORUMA ÇEMBERLERİ
Dış Çember: Hakim yere yerleştirilmiş keskin nişancılar, yaklaşma istikametlerini kapatan ve güzergâh üzerindeki kritik yerleri emniyete alan ve kontrol eden birimden oluşur.
Orta Çember: Savunma hattıdır. Yerel kolluk veya sabit özel güvenlik personelinden oluşur.
İç Çember : Korunan kişinin en yakınında, yakın koruma personeli tarafından oluşturulan en güvenli ve en önemli halkadır. Korunan kişinin izin verdiği yakınları ve güvenlik kontrolünden geçmiş kişiler girebilir.
BOĞMA (BOĞUM) NOKTASI : Korunan kişinin bir yerden, bir yere giderken geçmek zorunda olduğu, alternatifi olmayan noktadır. Boğma noktaları, hız yapmaya müsait olmamaları nedeniyle saldırıların gerçekleşmesi için en uygun noktalardır. Korunan kişilere saldırılar en çok buralarda gerçekleştirilmektedir.
BOĞMA NOKTALARI
Trafiğin yoğun olduğu yerler
Yol çalışmaları
Kırsal ve ıssız alanlar
Trafik lambalarının bulunduğu yerler
Kavşaklar
Yüksek binalar ve köprüler
Tüneller, hemzemin, alt-üst geçitler
Araçların manevra yapmasına imkan vermeyecek darlıktaki yollar
Araçtan iniş-biniş noktaları
VİP’İN GÜZERGÂHI ÜZERİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR :
Mevsime yada bölgeye göre uygunsuz giyinmiş kişiler
Okunamayacak şekilde silinmiş yada değiştirildiği bariz plakalı araçlar
Arıza yapmış araçlar
Yol üzerinde yapılan yol çalışmaları
KONVOYU OLUŞTURAN ARAÇLAR
Öncü İstihbarat Aracı
Eskort Aracı (Kılavuz Araç)
Öncü Koruma Aracı
Makam Aracı
Karşı Müdahale Ekip Aracı
Ambulans
Motosikletler
Konuk Heyet Aracı
Basın Aracı
Artçı Araç (Takip Aracı )
MAKAM ARACINDA ARANAN ÖZELLİKLER
Motoru güçlü ve hızlı olmalı
Zırhlı olmalı
4×4 çeker olmalı
Dört kapılı ve iniş-biniş tutma yerleri olmalı
Çarpışmalara karşı dayanıklı olmalı
Ülkenin hava ve yol şartlarına uygun olmalı